In de brandweerkazerne in de Marnixstraat hangt een uitgeprint A4’tje met een alarmerende boodschap: ‘Waar rook is, is kanker’. Daaronder staan tien maatregelen, zogenoemde quick wins, waarmee brandweerlieden de kans om ziek te worden kunnen verminderen.
Zo spuiten ze elkaars pakken op de plaats van de brand schoon en kleden ze zich ter plaatse om. Dan hoeven ze niet met de pakken vol met rook de brandweerauto in. Vervolgens gaat de kleding in afgesloten zakken direct naar de wasserij. Als de brandweermannen terug zijn in de kazerne, springen ze meteen onder de douche.
Zwart water
Het zijn maatregelen die nog niet zo lang deel uitmaken van de routine. ‘We dachten altijd dat we goed beschermd waren tegen de rook,’ zegt Stéphane Conings, lid van de ondernemingsraad van de brandweer Amsterdam-Amstelland. ‘Al waren er natuurlijk wel signalen. Als je twee dagen na het blussen van een brand gaat sporten, ruikt je zweet naar rook. En als je onder de douche staat, komt er zwart water van je lichaam.’
Vorig jaar bezocht Conings samen met collega’s Barry Douma en Bald Sicking in Noorwegen een congres over beroepsziekten bij brandweerpersoneel. Het was een eyeopener. Uit talloze onderzoeken blijkt dat de rook waar brandweerlieden in werken, ook via de huid naar binnen komt – en daarmee de kankerverwekkende stoffen. ‘Mijn eerste reactie was: dan moet ik morgen mijn ontslag indienen,’ zegt Conings.
‘Maar zo makkelijk gaat dat natuurlijk niet. Dit is mijn werk.’
Quick wins
Dus besloten de drie het probleem aan te pakken. ‘We hebben onze collega’s verteld wat wij in Noorwegen hadden gehoord. Dat bewustwordingsproces is heel belangrijk. Op twee kazernes zijn we aan de slag gegaan met de tien quick wins. Die kosten niks.’
Maar de nieuwe werkwijze heeft wel de nodige voeten in de aarde. Voorheen werden de pakken van de pakken naar eigen inzicht van de brandweerlieden gewassen. In de praktijk kwam dit vaak neer op slechts een paar keer per jaar. Nu gaan ze dus na elke brand naar de eigen gespecialiseerde wasserij in Amstelveen. Korpscommandant Elie van Strien zei in het televisieprogramma De Monitor dat de aanpak ‘in beton moet zijn gegoten’ voor hij op 1 januari met pensioen gaat. ‘We kunnen de risico’s nooit terugbrengen naar nul, maar we kunnen de onnodige risico’s wel wegnemen. (…) Ook al kost dat veel geld, dat moeten we dan maar ergens vandaan halen.’
Beroepsziekte
Maar waarom zijn de vormen van kanker die bij brandweerlieden aanmerkelijk vaker voorkomen dan bij gewone mensen nog niet aangemerkt als beroepsziekte, zoals in Canada, de Verenigde Staten en Australië?
Vorig jaar zomer begon Monitor met het maken van verhalen over de verhoogde kans op kanker bij brandweermensen. Brandweerman Danny van Gelstwijk bleek blaaskanker opgelopen te hebben door het werk met roet en rook tijdens zijn werk. Na onze eerste uitzending in het dossier Ziek door mijn werk over het verhaal van Danny melden meer brandweermensen zich bij ons.
Ook Olav Ruijl liet van zich horen. In 2010 kreeg hij voor de eerste keer teelbalkanker en dit jaar nog een keer. Toen hij hoorde over de verhoogde kans op kanker als brandweerman wilde hij uitgezocht hebben of het in zijn geval ook een beroepsziekte betrof. Net als bij Danny wordt de link tussen zijn ziekte en werk onderzocht. Ondertussen trekt Brandweer Nederland de conclusie dat het een serieus probleem is en dat het tijd is voor actie. De verschillende brandweerkorpsen gaan hard aan de slag om de kans tot het oplopen van kanker te verkleinen. Door bijvoorbeeld de met roet en rook vervuilde pakken al op het brandadres schoon te spuiten en uit te trekken en niet in de kazerne.
Uitslag
We hebben weer contact met Olav, want inmiddels heeft hij de uitslag van het onderzoek en hij is verbaasd. De conclusie luidt namelijk dat het onvoldoende aannemelijk is dat zijn ziekte veroorzaakt is door zijn werk. Geen beroepsziekte dus. ‘Dat staat haaks op wat we het afgelopen jaar allemaal gehoord hebben. Ik snap nu niet waarom er ineens geen link meer is,’ zegt de Amsterdamse brandweerman.
Olav is bang dat het rapport niet klopt en dat daarmee de alertheid op het risico minder wordt. ‘Ik wil weten of de conclusie wel klopt. Zeker na wat mijn uroloog en internist mij hebben verteld.’ Olav heeft namelijk twee verschillende soorten tumoren gehad. In 2010 waren het andere kankercellen dan begin dit jaar. ‘Volgens mijn artsen zou dat aantonen dat er geen sprake kan zijn van genetische afwijkingen die de kanker hebben veroorzaakt.’
Het feit dat er sprake is van twee type kanker wordt wel benoemd in het rapport van de bedrijfsarts die is ingeschakeld. Er wordt alleen niet geanalyseerd of dit iets zegt over de invloed van werk op de ziekte. De conclusie in het rapport is dat er te weinig wetenschappelijke bewijzen zijn om in dit geval te spreken van een beroepsziekte.
Beperkte gegevens
Dat kan ook komen omdat er maar beperkte gegevens beschikbaar zijn over de relatie tussen brandweerwerk en (teelbal)kanker. Brandweer Nederland liet eerder al een analyse naar alle wetenschappelijk literatuur doen en kwam tot de volgende conclusie: ‘Er lijkt een trend waar te nemen dat de eerder genoemde vormen van kanker vaker voorkomen bij brandweermensen, maar in de wetenschappelijke studies is de conclusie dat zuiver bewijs ontbreekt voor kanker bij de brandweer als gevolg van beroepsmatige factoren. Om dit voor de Nederlandse brandweer feitelijk te onderbouwen, zijn naast statistieken van de doelgroep ook vervolgstudies noodzakelijk.’
Totdat dit aanvullende onderzoek afgerond is, blijft het één groot vraagteken welk aandeel het brandweerwerk heeft gehad in de ziekte van Olav. Tenzij een diepere analyse van de twee verschillende type kanker aanleiding geeft tot een andere conclusie. ‘Ik wil graag kijken of het mogelijk is om een second opinion aan te vragen. Ik doe dit niet voor geld. Ik wil voorkomen dat er onnodig mensen ziek worden door het werk als brandweerman, omdat we misschien verkeerde conclusies trekken.’
Heb je ook ervaring met een beroepsziekte? Of ben je deskundig op het gebied van verschillende type kanker in relatie tot beroepsziekten? Laat het weten via d
Bron:
http://www.parool.nl/amsterdam/amsterdamse-brandweer-strijdt-tegen-beroepsziekte-kanker~a4119986/
http://demonitor.ncrv.nl/ziek-door-mijn-werk/brandweerman-in-verwarring-door-rapport-over-oorzaak-van-zijn-teelbalkanker